پاستل چیست؟

پاستل نقاشی یکی از ابزارهای محبوب و قدیمی هنرمندان است که با استفاده از رنگ‌دانه‌های پودری و چسب تولید می‌شود. به دلیل رنگ‌های زیبا و طبیعی، قابلیت حمل آسان و نیاز به کمترین لوازم جانبی، بسیار موردتوجه هستند. پاستل‌ها را می‌توان برای ایجاد اثرات مختلف در نقاشی استفاده کرد. اما برای کار با پاستل‌ها باید با انواع و تفاوت‌های آنها آشنا شویم. در این مقاله به معرفی سه نوع پاستل گچی، روغنی و مدادی و بررسی ویژگی‌ها و مزایا و معایب هر یک می‌پردازیم.

انواع پاستل

پاستل نرم و نیمه نرم

در ساخت پاستل‌های نرم و نیمه نرم از چسب کمتر و رنگ‌دانه‌های بیشتر استفاده شده است و این رنگ‌دانه‌ها به‌راحتی   با هم ترکیب می‌شوند. بافت نرم این پاستل‌ها کمک می‌کند رنگ‌دانه‌ها راحت‌تر روی سطوح قرار بگیرند و ترکیب آنها ساده‌تر شود.

پاستل سخت

در ساخت پاستل‌های سخت از چسب بیشتر و رنگ‌دانه‌های کمتری استفاده شده است. از این مدل پاستل برای کشیدن جزئیات استفاده می‌شود. از این نوع  می‌توان در تمامی مراحل نقاشی استفاده نمود؛ ولی برای افزایش کیفیت نقاشی از هر دو نوع سخت و نرم باید کمک گرفت.

پاستل گچی

یک نوع پاستل نرم است که از میزان زیادی رنگ‌دانه و مقدار کمی چسب تشکیل شده است. این پاستل‌ها بافتی نرم و پودری دارند و رنگ‌های براق و پر رنگ ایجاد می‌کنند. مناسب برای ترکیب رنگ‌ها، ایجاد گرادیان  و اثرات نوری است. اما این پاستل‌ها بر روی کاغذ به‌راحتی محو می‌شوند و نیاز به فیکس کردن دارند و همچنین بسیار شکننده هستند و ممکن است در حین کار شکسته شوند. برای کار با پاستل گچی باید از کاغذهای با بافت‌دار    و ته‌رنگ استفاده کرد.

روغنی

پاستل روغنی نوع دیگر از دسته  نرم است که  از رنگ‌دانه‌ها و چسب روغنی ساخته می‌شود. این پاستل‌ها بافتی چرب و کرمی دارند و رنگ‌های کدر و مات ایجاد می‌کنند. پاستل روغنی مناسب برای ایجاد لایه‌های متراکم و پوشش‌دهی کامل است. بر روی کاغذ ماندگاری بیشتری دارند و نیاز به فیکس کردن کمتری دارند. اما ممکن است لکه ایجاد کنند و نیاز به تمیزکردن داشته باشند. برای ترکیب رنگ‌ها و ایجاد جزئیات مناسب نیستند. برای کار با پاستل روغنی باید از کاغذهای صاف و بدون اسید استفاده کرد.

پاستل مدادی

پاستل مدادی از نوع سخت می‌باشد، از رنگ‌دانه‌ها و چسب محکم ساخته می‌شود. این پاستل‌ها شکل مدادی دارند و رنگ‌های خشک و ضعیف ایجاد می‌کنند. پاستل مدادی مناسب برای ایجاد جزئیات و خطوط ریز است. مقاومت بالایی دارند و شکسته نمی‌شوند. اما برای ترکیب رنگ‌ و ایجاد اثرات نوری مناسب نیستند. همچنین این پاستل‌ها بر روی کاغذ محو می‌شوند و نیاز به فیکس کردن دارند. برای کار با پاستل مدادی باید از کاغذهای با بافت‌دار و ته‌رنگ استفاده کرد.

تفاوت نقاشی با پاستل‌های مختلف:

هر نوع پاستلی که انتخاب کنیم، تأثیر مستقیمی بر روی نتیجه نهایی نقاشی خواهد داشت؛ بنابراین باید بر اساس سبک و هدف خود، پاستل مناسب را انتخاب کنیم. برخی از تفاوت‌های اصلی نقاشی با پاستل‌های مختلف عبارت‌اند از:

– پاستل گچی رنگ‌های روشن و زنده‌ای دارد و برای ایجاد اثرات نوری و سایه مناسب است. اما پاستل روغنی رنگ‌های کدر و تاریک ای دارد و برای ایجاد اثرات حجمی و عمق مناسب است.

– پاستل گچی بافتی پودری و نرم دارد و برای ترکیب رنگ‌ها و ایجاد گرادیان مناسب است. اما پاستل روغنی بافتی چرب و کرمی دارد و برای ایجاد لایه‌های متراکم و پوشش‌دهی کامل مناسب است.

– پاستل گچی شکننده است و ممکن است در حین کار شکسته شود. اما پاستل روغنی مقاوم است و شکسته نمی‌شود.

ترکیب رنگ:

رنگ‌دانه‌ها در نقاشی با پاستل قبل از قرارگیری بر روی سطوح ترکیب نمی‌شوند، ولی در هنگام ترکیب نیاز به ظرافت خاص و دقیق دارد تا ترکیب دلخواه خودتان را ایجاد کنید. برای انجام این کار شما باید دورنگ را به‌صورت مالشی با استفاده از محو‌کن ترکیب کنید تا به رنگی که مدنظر دارید برسید. گستردگی رنگ‌های که با این تکنیک به آنها می‌توان رسید بسیار زیاد است و برای داشتن نتیجه بهتر نیازمند تجربه، مهارت و آموزش نقاشی پاستل هستید.

مزایای استفاده:

معایب استفاده:

به دلیل اینکه به‌راحتی روی کاغذ اثر می‌گذارند، این باعث می‌شود کار آسیب‌پذیرتر شود و برای دوام آن باید قاب شیشه‌ای شود.

باید پس از اتمام کار از فیکساتیو استفاده کنید و ممکن هست هنگام استفاده از آن رنگ پخش شود و طرح به‌هم‌ریخته و کثیف شود پس حتماً باید از نحوهٔ استفاده از فیکساتیو آگاه باشید. نباید هنگام نقاشی طرح مرطوب باشد و بعد از اتمام باید مراقبت کنید.

استفاده بیش از حد از اسپری فیکساتیو باعث تیرگی و کدری می‌شود به‌اندازه مورداستفاده قرار گیرد و بیشتر آنها سمی هستند و حتماً باید در مکانی با تهویه مناسب مورداستفاده قرار بگیرد.